Họ Nguyễn Trình có gia phả để lại từ đời Sơ Tổ là cụ Phúc Cường. Theo quy ước và truyền thống, dòng họ chỉ tính con trai là người thừa kế phụng sự tổ tiên lưu truyền vạn đại.
Nếu chỉ sinh con gái gọi là vô tự.
Để phân biệt vai vế trên dưới trong họ, con cháu ông anh là chi ngành trên mãi mãi là vai anh, con cháu ông em là chi ngành dưới, mãi mãi là vai em.
Trước đây các cụ truyền lại trong họ không được luyến ái, không được kết hôn. Chỉ con của người con gái họ Nguyễn Trình lấy người là người khác họ mới được kết hôn.
Cũng như nhiều dòng họ khác, cách xưng hô của dòng họ quy ước như sau:
Cô là chị hoặc em bố
Dì là chị hoặc em mẹ (hoặc chị mẹ là già, nên con của chị em còn gọi là con dì con già)
Cậu là anh/em mẹ, vợ cậu là mợ
Chồng của chị mẹ gọi là bác
Chồng của em mẹ gọi là chú
Chồng của cô chị bố gọi là bác
Chồng của cô em bố gọi là chú
Con trai, con gái 13 tuổi trở lên, chưa có vợ, có chồng, chết thì gọi là bà cô, ông mãnh, lập bàn thờ cúng. Còn 12 tuổi trở xuống thì không thờ cúng vì các cụ bảo lại đầu thai vào cửa khác.
Theo tài liệu của cụ Thủy để lại và đã chứng kiến, ngày giỗ xưa kia tổ tổ chức ở nhà thờ Tổ trên khu đất ruộng của cụ Đồ, cụ Suất ở xóm Dí, do cụ Quản Vấn là cháu cụ Suất trông nom. Nhà thờ họ có vườn trên ao dưới, xung quanh trồng cây ăn quả táo, thị,… Sau nhà thờ giáp vườn phe thì trồng tre, trước mặt nhà thờ trông về hướng đông, trước mặt là mảnh vườn dài rộng trồng rau màu, ớt,… Ba gian nhà thờ xây gạch, lợp ngói to rộng, hai bên để con cháu ngồi. Ở giữa xây ban bệ để ỷ thờ, bát hương sứ, ống hương cây đèn bằng gỗ sơn son thếp vàng. Bàn bệ đặt mâm xôi, mâm thịt cả con lợn. Hàng năm sửa lễ một lần, cúng giỗ Tổ gồm một thúng gạo xôi và một con lợn luộc khoảng 35 kg trở lên, đầy đủ cả lòng gan, dồi, dạ dày,…. Không kể nội ngoại, người lớn trẻ con nếu ai có mặt đều được chia phần. Từ năm 1945 trở lại đây nhiều biến cố thay đổi, nét truyền thống ấy cũng bị mai một và thay đổi theo.
Về tổ chức tang lễ trước kia, khi có người qua đời ở phe giáp nào thì phe giáp ấy phải bố trí người phục vụ đưa linh cữu người quá cố đến nơi an nghỉ cuối cùng, hạ huyệt, đắp mồ mả xong xuôi thì nhà hiếu mời về dùng cơm rượu. Lễ hiếu có 3 bậc: Đại Dư, Song Hành và Đòn Tròn. Đại Dư dành cho các cụ già có nhiều con cháu giàu có, làm ma tế lễ linh đình. Song Hành là mức trung bình và Đòn Tròn dành cho người nghèo hoặc chết trẻ có thủ tục đơn giản hơn. Thời nay, việc tổ chức tang lễ cũng thay đổi nhiều và bên cạnh sự tham gia của họ hàng thì có dịch vụ tang lễ cũng rất thuận tiện.
(Nguyễn An Nhân, Nguyễn Viết Thanh biên soạn - Xem thêm và trao đổi tại địa chỉ www.facebook.com/nguyentrinhBYN) |