Ngày 15 tháng 8 âm lịch hàng năm là ngày giỗ tổ của Họ Hoàng Thọ
PHẦN THỨ BA
Lời nói thêm: Ngày giỗ theo tục lệ
Điều quan trọng nhất trong thờ phụng tổ tiên là cúng, giỗ, ngày giỗ là ngày kỷ niệm người chết đã qua đời còn gọi là nhật kỵ. Giỗ to hay giỗ nhỏ là tùy theo gia cảnh. Giỗ cha mẹ, ông bà thường làm to. Giỗ anh em, chú bác cùng các vị cao tằng tổ, tỷ thường đơn sơ để khỏi bỏ giỗ (gọi là giỗ mọn). Gia trưởng làm chủ mọi lễ nghi. Mỗi lần cúng đều có đồ lễ nên làm chay, hoa quả, chè, nước. Tùy theo gia cảnh đồ lễ có thể gồm nhiều thứ hơn như: Xôi, chè, oản ....Khi đồ lễ đã đặt lên bàn thờ, gia trưởng quần áo chỉnh tề thắp hương (bao giờ cũng theo số lẻ 1, 3, 5 nén vì số lẻ thuộc về âm). Trên bàn thờ phải thắp đèn hoặc nến. Trước khi khấn, gia trưởng vái 3 vái, khi khấn xong lễ 4 lễ thêm ba vái thường gọi là 4 lễ rưỡi. Ngày nay thường lấy vái thay lễ - Trước khi khấn vái 3 vái ngắn, khấn xong vái 4 vái dài và 3 vái ngắn thay cho 4 lễ. Gia trưởng khấn xong, lần lượt mọi người trong gia đình nhưng thường chỉ là người vợ gia chủ và một vài người trong nhà đại diện là đủ.
Giỗ có phân biệt:
1. Giỗ đầu hay tiểu tường (sau 1 năm ngày người chết) vẫn ăn mặc tang phục.
2. Giỗ hết hay đại tường (sau 2 năm ngày người chết) vẫn ăn mặc tang phục.
3. Giỗ thường hay cát kỵ kể từ năm thứ ba trở đi.
Theo tục lệ khi cúng, các giỗ phải lễ cúng thổ công. Khấn thổ công, trước khi khấn tổ tiên mình vì đất có thổ công, sông có hà bá. Có xin phép thì vong hồn mới được vào nhà.
I. Ngày giỗ người trai trưởng chủ trì, con cháu tề tựu ở nhà người trưởng, mang theo đồ lễ cúng gọi là góp giỗ hay gửi giỗ. Tùy theo hoàn cảnh gửi giỗ con cháu thường mang hoa quả, lễ vật, tiền - nếu nghèo quá thì thẻ hương. Trong họ cần ăn ở với nhau cho tốt đặc biệt khi còn sống. Tránh việc trưởng họ không nhận gửi giỗ vì người gửi có thiếu sót nghiêm trọng với người đã khuất hoặc với người trưởng họ. Những đồ lễ đều đem cúng - cúng xong ăn không hết Trưởng tộc chia phần cho con cháu các ngành Ngày giỗ kết thúc là khi chúng ta rắc gạo, muối cho chúng sinh. Tắt đèn, nến.
II. Khấn
Ngày trước khấn theo chữ Hán, nay thường khấn nôm. Khi khấn đến tên người mất phải khấn lâm râm để tỏ lòng thành kính. Khấn cần khấn hết tên tục, tên hiệu, tên hèm. Tên tục là khi còn sống thường gọi, tên hiệu là biệt danh, tên hèm là tên người sắp mất tự đặt cho mình để con cháu khấn. Con cháu khi khấn cần phân biệt hàng kỵ, cụ, ông bà, cha mẹ. Đàn ông thì khấn chữ khảo, đà bà thì khấn chữ tỷ.
- Cao tằng tổ khảo tức là kỵ ông (đối với người khấn là 5 đời). Cao tằng tổ tỷ là kỵ bà.
- Tằng tổ khảo tức là cụ ông (đối với người khấn là 4 đời, người khấn là chắt). Tằng tổ tỷ là cụ bà.
- Tổ khảo tức là ông (đối với người khấn là 3 đời hay là hàng cháu). Tổ tỷ là bà.
- Hiền khảo là cha, hiền tỷ tức là mẹ.
III. Văn khấn giỗ
TRÍCH CUỐN GIA PHẢ DO CỤ HOÀNG THỌ Y VIẾT NĂM 1934
*Bảo Đại nhị niên, chỉnh nguyệt , thập cửu nhật, Hoàng Thọ Y, quàn tại Hà Nam tỉnh, Lý Nhân phủ, Nam Sang huyện, Trần Xá tổng, Nga Thượng xã, di cư vu Phú Thọ tỉnh, Đoan Hùng phủ, Ngọc Quan huyện, Cẩn Độ tổng, Tân Tập phố.
Phụ kế tổ khảo liệt kê tại hậu
Phụng kế
Thượng tổ hiền tổ khảo, Hoàng Quý Công tự Phúc Thắng, bát nguyệt, sơ thập ngũ nhật kỵ.
- Ngũ đại hiền tổ khảo: Hoàng Quý công húy Diệc. Tam nguyệt, nhị thập nhị nhật kỵ.
- Tổ tỷ: Hoàng húy Thị Thửa hiệu Diệu Phương. Tam nguyệt, nhị thập nhị nhật kỵ.
- Tự Đại Hiền tổ khảo: Hoàng Thọ Khải. Lục nguyệt sơ lục nhật kỵ.
- Hiền tỷ Nguyễn Thị Sẻ. Tứ nguyệt, nhị thập tứ nhật kỵ.
- Hiền tỷ Bùi Thị Chi. Cửu nguyệt nhị thập ngũ nhật kỵ.
- Tứ đại hiền tổ: Hoàng Thọ Lộc. Cửu nguyệt nhị thập ngũ nhật kỵ.
- Tam đại: Hoàng Quý Công húy Thọ Đoan. Thập nhật nguyệt, nhị thập nhất nhật kỵ.
- Hiền tỷ: Hoàng Thị Hước. Thập nguyệt, thập nhật kỵ.
- Tổ cô: Hoàng Thị Siêng phong Quý Hoa công chúa hiệu Diệu Nhân.
- Tổ cô: Hoàng Thị Bíp phong Quý Hoa công chúa hiệu Diệu Trân.
- Nhị Đại: Hoàng Thọ Thái. Thập nhật nguyệt sơ nhật kỵ.
LƯỢC DỊCH
Bảo Đại năm thứ 2, tháng giêng ngày 19 tháng giêng năm 1927
Hoàng Thọ Y quê quán tại tỉnh Hà Nam, phủ Lý Nhân, huyện Nam Sang, tổng Cẩn Độ, phố Tân Tập, kkes thờ các cụ tổ liệt kê như sau:
Thờ kế
1. Cụ thượng tổ Họ Hoàng, tên chữ Phúc Thắng - Quý Công. Giỗ ngày rằm tháng 8 âm lịch.
2. Cụ tổ 5 đời họ Hoàng tên Hoàng Thọ Diệc - Quý Công. Giỗ ngày 26 tháng 3 ta. Cụ tổ bà: Hoàng Thị Thửa - Hiệu Diệu Phương. Giỗ ngày 22 tháng 3 ta.
3. Cụ tổ bốn đời: Hoàng Thọ Khải - Quý Công, giỗ ngày 6 tháng 6 ta. Cụ bà: Nguyễn Thị Sẻ, giỗ ngày 24 tháng 4 ta. Cụ Bùi Thị Chi, giỗ ngày 25 tháng 9 ta.
4. Cụ tổ 4 đời ngành II: Hoàng Thọ Lộc, giỗ ngày 25 tháng 9 ta.
5. Cụ tổ 3 đời: Hoàng Thọ Đoan - Quý Công (ngành I), giỗ ngày 21 tháng 11 ta. Cụ bà: Hoàng Thị Hước, giỗ ngày 12 tháng 10 ta.
6. Bà cụ tổ Hoàng Thị Siêng - phong tặng Quý Hoa công chúa, hiệu Diệu Nhân. Bà cô tổ Hoàng Húy Thị Bíp - phong tặng Quý Hoa công chúa, hiệu Diệu Trân.
7. Cụ tổ 3 đời Hoàng Thọ Thái (chi II) Quý Công, giỗ ngày mùng 1 thán 11 âm lịch.
Cụ tổ nhị đại - Quý công (ngành I, Chi I) Hoàng Thọ Y, mất ngày 10 tháng 2 năm Tân Sửu (26/3/1961). Cụ bà Nguyễn Thị Vượng, mất ngày mồng 9 tháng 11 năm Giáp Thìn (15/12/1964).
Cụ tổ nhị đại (ngành I, chi II) - Quý công Hoàng Thọ Thảo, mất ngày 17 tháng 9 năm 1966 dương lịch.
Ví dụ: Duy Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Nhâm Dần niên, bát nguyệt, sơ thập ngũ nhật.
Kim thần: Hoàng Thọ Huyến sinh quán tại Tân Tập xã, Đoan Hùng huyện, Phú Thọ tỉnh, cư ngu tại Thanh Xuân phường, Đống Đa quận, Hà Nội thủ phủ, đồng gia quyến đẳng khấu thủ đồn, bách bái phù lưu thanh chước kim ngân, hương đăng hương hoa ... Mâm bàn cụ vật, thứ phẩm chi nghi. Cảm chiêu cáo vu.
Nhân nhật chính kỵ cung thỉnh:
Thương tổ Hoàng Quý Công húy Phúc Thắng, hiệu Chí Cẩn lai lâm chứng giám, phù hộ độ trì tử tôn từ niên thủ, chí niên vĩ, từ lão chí ấu, vô tai, vô hạn, vô ách, tăng tài tiến lộc vạn sự hanh thông.
Dịch nôm
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ngày 15 tháng 8 năm Nhâm Dần.
Nay con là Hoàng Thọ Huyến sinh quán tại xã Tân Tập, huyện Đoan Hùng, tỉnh Phú Thọ, cư ngu tại phường Thanh Xuân, quận Đống Đa, thủ đô Hà Nội, cùng gia quyến thành khẩn cúi đầu trăm bái, có hương hoa, vật phẩm, cỗ bàn mọi vật giám xin kể ra, nhân ngày giỗ chính kính mời hương hồn cụ thượng tổ Hoàng Quí Công, Hoàng Phúc Thắng, Hiệu Chí Cẩn về chứng giám, phù hộ con cháu từ già đến trẻ, từ đầu năm đến cuối năm bình an, không tai, không nạn, không hạn, không ách, đắc tài, đắc lộc vạn sự bình yên.
IV. Thay lời tạm kết
Viết gia phả, tộc phả là một việc lớn cần cả dòng họ xây dựng viết đi, viết lại, bổ xung, đính chính, sửa chữa nhiều lần mới mong được hoàn chỉnh.
Hai cụ Hoàng Thọ Huyến, Hoàng Thọ Căn dựa trên các tư liệu đã có sơ bộ lập nên chắc chắn chưa được đầy đủ, chính xác. Kính mong cả họ, từng ngành, từng giáp, từng ất, từng chi tiếp tục viết và bổ xung.
Xin lưu ý
Mỗi vị tổ tiên, thành viên đều cố ghi rõ ngày sinh, tháng tử, chức tước, công trạng, tính tình, sự ưa thích lúc sinh thời để tỏ lòng thành kính đối với tổ tiên.
Chấp bút
Ngành I, Giáp I, Ất I, Chi I Đời thứ VI Hoàng Thọ Huyến.
Ngành I, Giáp I, Ất II, Chi I Đời thứ VI Hoàng Thọ Căn
Ngành II, Giáp I, Ất I, Chi II Đời thứ VI Hoàng Thọ Bắc
Ngày 15 tháng 8 năm Đinh Dậu
|