Họ Trần Đình ở Chùa Cụp, Sơn Bằng – Hương Sơn – Hà Tĩnh có nguồn gốc từ Nam Định hoặc Thanh Hóa (khoảng thời vua Lê Hy Tông 1676-1705) trên đường đi làm ăn đã định cư ở xã Đức Đồng - Đức Thọ - Hà Tĩnh và sinh cơ lập nghiệp rất phát triển .Nhưng đầu thế kỷ XVIII (khoảng năm 1725 thời vua Lê Dụ Tông ) hai anh em trai có một số nội dung bất đồng quan điểm. Đêm khuya người em đã bốc mộ cha, mộ mẹ lấy hài cốt cắt rừng băng núi,băng khe đến vùng Chùa Cụp – Sơn Bằng – Hương Sơn – Hà Tĩnh thì dừng chân an táng mộ cha, mộ mẹ .Nay là mộ tổ của họ Trần Đình và đã được con cháu,các thế hệ hậu duệ xây thành khuôn viên trong vườn bà Bộ Lam, giỗ tổ vào ngày 27 tháng 11 âm lịch .Và mộ của Tỷ Tổ Khảo cũng đã được con cháu các thế hệ hậu duệ xây thành khuôn viên ở cồn Lòi Ngói – Sơn Bằng, giỗ vào ngày 23 tháng Giêng âm lịch.
Sau khi mộ cha ,mộ mẹ (mộ tổ họ Trần Đình ở Đức Đồng-Đức Thọ và Sơn Bằng - Hương Sơn ) bị người em bốc và chuyển đi không biết ở đâu để hương khói cho nên các thế hệ ở Đức Đồng sinh con toàn độc đinh (con trai một ) các đinh không phát triển ,làm ăn khó khăn .Cửa anh đi tìm và tìm mãi cho tới đầu thế kỷ XX khoảng năm 1935 ,những người anh ở Đức Đồng-Đức Thọ đã gặp được ông Chánh Lý trưởng Trần Trang (đời thứ 3,cửa thứ 2,chi thứ 3 họ Trần Đình tại Sơn Bằng ).Sau tiệc rượu đãi khách và hàn huyên đối chiếu với nguồn gốc anh em nhận ra nhau mừng mừng ,tủi tủi khoảng 200 năm xa cách nay mới hội ngộ, cánh anh Đức Đồng tìm được mộ tổ chấm dứt thời gian dài độc đinh .
Do chiến tranh kéo dài, điều kiện hoàn cảnh lịch sử xã hội cũng như của gia tộc và con cháu, lúc bấy giờ có nhiều hạn chế.Năm 1955, cải cách ruộng đất gia phả của dòng họ bị bọn phản nghịch lấy và phá mất, nay các thế hệ hậu duệ của họ Trần Đình chỉ nghe truyền lại như vậy, không có một tư liệu nào lưu giữ.
Để nhớ ơn tổ tông ,tưởng nhớ đến ông bà ,cha mẹ đã sinh thành ra mình và qua đó các thế hệ con cháu mai sau hiểu biết về tổ tiên, cội nguồn cho nên xây dựng Gia phả là một việc làm cực kỳ quan trọng và thiêng liêng của dòng tộc,nhằm đánh thức con người hướng về cội nguồn ,kết nối các mối quan hệ trong gia tộc dòng họ cũng như trong quá khứ và hiện tại.
Là người con, người cháu của họ Trần Đình, trước hết với tấm lòng biết ơn sâu sắc tới tổ tông đã sinh thành ra mình. Bằng tất cả sự hiểu biết và tinh thần trách nhiệm cao đối với gia tộc và dòng họ, ông Trần Văn Phỉ( đời thứ 4, cửa thứ 2, chi thứ 3) cán bộ lâm nghiệp nghỉ hưu, giành khá nhiều thời gian nghiên cứu, tìm hiểu đối chiếu đến từng người, từng gia tộc, từng dòng họ những nơi có liên quan đến họ Trần Đình một cách tỷ mỷ, cụ thể. Đồng thời với nguyện vọng khát khao xây dựng Gia phả luôn hướng các hoạt động về cội nguồn và đức tính cần cù tận tuỵ vớÝ công việc ông Trần Quốc Khâm (đời thứ 5, cửa thứ 2, chi thứ 3- gọi ông Trần Văn Phỉ bằng bác) Cử nhân Chính trị-Quân sự, Trung tá Quân đội nghỉ hưu, trên cơ sở nhận thức khi còn nhỏ nghe bà nội, các bác, cha, chú, các cô và các cụ trong họ Trần kể lại, cộng với kiến thức Khoa học xã hội và Nhân văn đã nghiêng vai cùng bác chỉnh sửa, làm lại Gia phả, vẽ lại Phả hệ một cách lô gích, khoa học. Từ đó đã phác thảo lại quá trình hình thành, phát triển trong quá khứ và hiện tại của chi thứ 3 họ Trần Đình tại Xóm Chùa Cụp- Sơn Bằng- Hương Sơn- Hà Tĩnh.
Trong quá trình sưu tầm, biên sọan đưa thông tin có thể vẫn còn thiếu, kính mong các bậc cao niên,con cháu của dòng họ đóng góp bổ sung để Gia phả ngày một hoàn chỉnh và mong muốn các thế hệ con cháu cứ khoảng 30 năm đến 50 năm nên tập hợp bổ sung, biên soạn lại Gia phả vẽ bổ sung vào Phả hệ một lần, để được kế thừa và lưu giữ.Cũng từ đây kính mong chi thứ nhất, chi thứ hai xây dựng Gia phả của từng chi để tập hợp lại thành cuốn Gia phả họ Trần Đình tại Sơn Bằng -Hương Sơn – Hà Tĩnh. Tiến tới chúng ta lập lại Gia phả họ Trần Đình tại Xóm Minh Tiến-Đức Đồng - Đức Thọ-Hà Tĩnh và Xóm Chùa Cụp- Sơn Bằng - Hương Sơn-Hà Tĩnh.
Giờ đây những năm đầu thế kỷ XXI, họ Trần Đình cánh anh ở Xóm Minh Tiến-Đức Đồng - Đức Thọ - Hà Tĩnh và cánh em ở Xóm Chùa Cụp- Sơn Bằng – Hương Sơn- Hà Tĩnh đã và đang phát triển đi lên cùng với sự nghiệp đổi mới đất nước và tiến bộ của nhân loại .Nhà thờ ,Từ đường nơi hương khói để tưởng niệm, thờ cúng, tri ân Tổ tiên và những bậc thiên cổ đã được xây dựng khang trang ,thoáng mát và linh thiêng .Mỗi người con cháu,dâu, rể họ Trần Đình tại Sơn Bằng - Hương Sơn- Hà Tĩnh kẻ ở gần, người đi làm ăn xa những ngày Lễ ,Tết ,Giỗ Tổ hãy về nhà thờ, Từ đường thắp nén hương thơm để tri ân, báo công và cầu xin tiên tổ phù hộ, độ trì cho chúng ta những gì tốt đẹp nhất,hàng năm nên làm việc gì đó có ích để góp công xây dựng nhà thờ ,vun gốc họ Trần Đình ngày càng phát triển bền vững ./.

Chùa Cụp- Sơn Bằng , tháng 7 năm 2010
Ông Trần Văn Phỉ(đời thứ 4),Ông Trần Quốc Khâm(đời thứ 5)
Họ Trần Đình, chi thứ 3 tại Chùa Cụp-Sơn Bằng-Hương Sơn-Hà Tĩnh