HỌ NGUYỄN CẢNH
I/ Nguồn gốc:
Cuối thế kỷ 14, đầu thế kỷ 15, nhà Trần suy yếu, nhà Hồ chiếm ngôi, nhà Minh đã đưa quân sang xâm lược nước ta . Suốt những năm thống trị tàn bạo của quân xâm lược quân Minh, nhân dân ta muôn vàn cực khổ, phải bỏ làng mạc quê hương di cư vào phía Nam. Trong số những người di cư, có cụ Tổ họ Nguyễn Cảnh là Nguyễn Cảnh Lữ.
Cuốn tiểu thuyết “Thiên nam liệt truyện Nguyễn Cảnh Thị Hoan Châu Ký ” ghi rõ quá trình di cư của vị Tổ họ Nguyễn Cảnh như sau : “ Vị Tổ thứ nhất của họ Nguyễn Cảnh ở Hoan Châu là Nguyễn Cảnh Lữ , người phường Thiên Lý , huyện Đông Triều , tỉnh Hải Dương . Cuối đời nhà Hồ (1406 ) giặc Ngô (quân Minh) sang xâm chiếm nước Nam . Cảnh Lữ chạy loạn đến huyện Gia Viễn , tỉnh Thanh Hóa , sau di cư vào Châu Hoan ở xã Tuần Lệ , huyện Hương Sơn .
Đến đời Thuận Thiên ,năm Canh Tuất (1430) Tổ Lữ nhập hộ tịch vào làng Ngọc Sơn (xã Thanh Ngọc, huyện Thanh Chương ngày nay ) .
(Trích Liệt truyện Hoan Châu Ký viết năm 1672 )
Từ đây, con cháu Cụ Nguyễn Cảnh Lữ phát triển thành dòng họ Nguyễn Cảnh ngày nay.
- Đời thứ 2 : Nguyễn Cảnh Luật
- Đời thứ 3 : Nguyễn Cảnh Cảnh
- Đời thứ 4 : Nguyễn Cảnh Huy.
-Đời thứ 5 : Nguyễn Cảnh Hoan làm chức Binh bộ Thượng thư , tước Thái phó Tấn Quốc công.
Ngày nay tại Thành phố Vinh, Nghệ An có một con đường được đặt tên là đường Nguyễn Cảnh Hoan nhằm tưởng nhớ công đức của Ngài đối với đất nước.
-Đời thứ 6 : Nguyễn Cảnh Kiên , tước Thái Bảo Tả Tư Không, Thư quận công.
-Đời thứ 7 : Nguyễn Cảnh Hà , tước Thiếu bảo tả Tư mã .
-Đời thứ 8 : Có 3 vị Quân công , 2 vị tước hầu . Trong đó có Nguyễn Cảnh Quế làm chức Tả đô đốc Phó tướng Liêu quận công .
Như vậy suốt 8 thế hệ từ vị tổ đầu tiên Nguyễn Cảnh Lữ di cư vào Hoan châu đến đời thứ 8 , con cháu cùng nhân dân cả nước đấu tranh , dựng xây đất nước, gây dựng triều đại Hậu Lê, lập nên triều đình Lê Trung Hưng kéo dài 240 năm ( 1403-1643 ) .
Những thành tích trên được ghi chép đầy đủ trong 20 tập gia phổ của các chi họ con cháu Nguyễn Cảnh còn cất giữ lại . Đặc biệt cuốn tiểu thuyết “ Thiên Nam Liệt truyện Nguyễn Cảnh Thị Hoan Châu ký “ do một vị tổ trong họ viết năm 1672 , ghi chép cụ thể các chiến công oanh liệt của các vị Tổ tiên.
III. Tổng hợp dòng họ suốt 589 năm :
Dòng họ Nguyễn Cảnh tính từ năm 1406 đến năm 1995 có 24 đời người , khỏang 2134 hộ , 11.000 nhân khẩu đang sinh sống trên mọi miền đất nước .
Trải qua các thế kỷ thăng trầm của đất nước , con cháu họ Nguyễn Cảnh đời này qua đời khác phát triển bền vững theo thời gian .
Các triều đình qua các thời đại cũ phong tặng chức tước :
- Quận công có : 18 vị tổ
- Tước hầu có : 72 vị tổ
- Tước bá có : 16 vị tổ
- Tước tử có : 5 vị tổ
- Tước nam có : 3 vị tổ
- Sắc phong có : 38 đạo .
Đất Nghệ Tĩnh nổi tiếng văn hiến , con cháu họ Nguyễn Cảnh có truyền thống hiếu học . Trong thời phong kiến và thực dân (1406-1945) có 100 vị đậu cử nhân , 4 vị đậu thi đình hoàng giáp , phó bảng , tiến sĩ văn võ.
Tóm lại trên đây là nguồn gốc và truyền thống tốt đẹp của họ Cảnh đã được gìn giữ và phát huy suốt hàng thế kỷ , các thế hệ mai sau có nghĩa vụ tiếp tục phát huy.
IV. Chức tước của các vị Tổ.
Các triều đình qua các triều đại cũ đã phong tặng chức tước cho các vị Tổ thuộc dòng họ Cảnh
Tước Quận công : có 18 vị Tổ.
1. Á Quận công : Nguyễn Cảnh Luật.
2. Phúc khánh Quận công : Nguyễn Cảnh Huy.
3. Thái phó tấn quốc công : Nguyễn Cảnh Hoan .
4. Thượng tướng quân Thự vệ sự , Trung quận công : Nguyễn Cảnh Tạc .
5. Thượng tướng quân đô chỉ huy sứ , Cường quận công : Nguyễn Cảnh Vạn .
6. Thượng tướng quân , Lập quận công : Nguyễn Cảnh Chiêu .
7. Cả đô đốc Mận quận công : Nguyễn Cảnh Can .
8. Thái bảo tả tư không Thư quận công : Nguyễn Cảnh Kiên .
9. Thượng tướng quân , Thự vệ sự , Hào quận công : Nguyễn Cảnh Sơ .
10. Tráng quận công con Thái phó tấn quốc công .
11. Phù quận công con Thái phó tấn quốc công .
12. Thiếu phó tả tư mã , Thắng quận công : Nguyễn Cảnh Hà.
13. Tham đốc đô Uý lỵ quận công : Nguyễn Cảnh Cống .
14. Phó tướng tả đô đốc , Liêu quận công : Nguyễn Cảnh Quế .
15. Đề đốc Gia quận công : Nguyễn Cảnh Ích .
16. Đề đốc Tín quận công : Nguyễn Cảnh Hiệu .
17. Thịnh quận công : Nguyễn Cảnh Lan .
18. Dòng triều quận công : Nguyễn Cảnh Dạng .
Tước hầu có : 72 vị tổ
Tước bá có : 16 vị tổ
Tước tử có : 5 vị tổ
Tước nam có: 3 vị tổ
V. Nhà thờ phụng sự tổ tiên của họ Nguyễn Cảnh.
1. Nhà thờ phụng sự thủy tổ Nguyễn Cảnh Lữ ở xã Thanh Yên , huyện Thanh Chương .
Tộc trưởng hiện nay : Bác Nguyễn Cảnh Thuần .
2. Nhà thờ thứ hai ở xã Thanh Hưng , Thanh Chương .
Tộc trưởng : Bác Nguyễn Cảnh Quỳ .
3. Nhà thờ vị tổ có công lớn Nguyễn Cảnh Hoan được các triều đình nhà Lê xây dựng. Ngày 8 tháng 4 năm 1991, Chính phủ Cộïng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam công nhận nhà thờ Thái phó Tấn quốc công Nguyễn Cảnh Hoan là“di tích văn hóa lịch sư”û ở xã Tràng Sơn , huyện Đô Lương , tỉnh Nghệ An .
4. Nhà thờ các vị tổ của liên chi họ Nguyễn Cảnh ở các tỉnh phía Nam tại xã Phước Tân, huyện Long Thành , Tỉnh Đồng Nai xây dựng năm 1994 .